Doanh nghiệp thép cần làm gì để đối phó với phòng vệ thương mại?

Việt Nam đang phải đối mặt với gần 200 vụ việc khởi xướng điều tra phòng vệ thương mại có liên quan tới hàng xuất khẩu. Các vụ việc phần lớn có liên quan tới các đối tác là thị trường xuất khẩu lớn như: Ấn Độ, Hoa Kỳ, EU… Gần đây, có sự xuất hiện của một số thị trường mới của ASEAN.

Nếu như trước kia chỉ có một số mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn, giá trị cao như thép, thủy sản mới bị điều tra, thì hiện nay nhiều mặt hàng kim ngạch xuất khẩu nhỏ cũng nằm trong diện điều tra, có nguy cơ bị áp thuế.

Bên cạnh đó, điều kiện điều tra, quy tắc cũng khắt khe hơn trước trong việc tìm hiểu nguồn gốc xuất xứ sản phẩm, mức áp thuế.

Theo kết quả điều tra của Bộ Thương mại Mỹ, từ 2/2015 - 4/2019, lượng xuất khẩu thép chống gỉ và thép cán nguội từ Việt Nam sang Mỹ đã tăng tương ứng 332% và 916% so với cùng kỳ trước đó. Sau đó, Bộ Thương mại Mỹ đã phân tích và kết luận, các sản phẩm thép “made in Vietnam” được sản xuất bằng thép chất nền có xuất xứ Đài Loan hoặc Hàn Quốc đã né tránh thuế chống bán phá giá và thuế chống trợ cấp của Mỹ.

Có thể nói, việc áp thuế từ phòng vệ thương mại đã khiến doanh nghiệp Việt phải chịu nhiều sức ép của thị trường xuất khẩu. Cùng với đó là hàng loạt hệ lụy không nhỏ về tài chính cho ngành thép Việt.

Việc nhiều nước áp thuế chống bán phá giá với các sản phẩm thép xuất khẩu của Việt Nam đã có những ảnh hưởng nhất định đến hoạt động kinh doanh của các nhà sản xuất tôn thép Nam Á. Nhiều nhà máy thép Nam Á bị hạn chế xuất khẩu đi các nước châu Âu, Mỹ và cả khu vực Đông Nam Á. Trong khi ở Việt Nam, hàng Trung Quốc lại nhập khẩu ồ ạt vào với số lượng lớn. Ông Nguyễn Thanh Trung, Chủ tịch HĐQT kiêm TGĐ Công ty Cổ phần Tôn Đông Á cho biết, trước đây, sản phẩm thép mạ của Việt Nam được xuất khẩu nhiều qua các nước, trong đó có xuất khẩu đi Mỹ và châu Âu. Mỹ áp thuế như vậy rồi tiếp tục xây dựng chính sách không cho phép Việt Nam sử dụng nguồn nguyên liệu từ Trung Quốc, Hàn Quốc và Đài Loan.

“Các doanh nghiệp thép đang phải chịu nhiều sức ép do việc áp thuế từ các nước. Mặc dù đi vào thị trường chất lượng nhưng cũng bị tác động và ảnh hưởng bởi những mặt hàng chất lượng thấp. Do đó, mỗi doanh nghiệp cần có phương án, chiến lược riêng để ứng phó trong tình hình hiện nay. Rất có thể tình hình này sẽ kéo dài thêm một vài năm nữa bởi xu thế chiến tranh thương mại vẫn chưa có dấu hiệu ngã ngũ và đang có nhiều diễn biến phức tạp”, ông Nguyễn Thanh Trung chia sẻ.

Trước bối cảnh tình hình áp thuế phòng vệ thương mại đang diễn biến phức tạp tại nhiều nước, đặc biệt là tại thị trường Hoa Kỳ, Luật sư Nguyễn Thanh Hà - Chủ tịch Công ty Luật SBLaw cho hay, động thái này của Mỹ và các cơ quan chức năng Mỹ xuất phát từ việc bị áp lực từ các nhà sản xuất ở Mỹ khi họ thấy lượng nhập khẩu thép từ Việt Nam vào Mỹ tăng đột biến và theo cơ chế phòng vệ thương mại của từng quốc gia trong đó có Hoa Kỳ.

Hoa Kỳ có quyền tiến hành điều tra và áp mức thuế vào các mặt hàng thép nhập khẩu từ Việt Nam để bảo vệ nhà sản xuất trong nước. Điều này theo luật của Hoa Kỳ và hoàn toàn được phép, vì mỗi quốc gia, mỗi nước đều xây dựng cơ chế phòng vệ thương mại riêng.

Rõ ràng nếu Mỹ áp dụng một mức thuế cao như thế đối với nhà nhập khẩu Việt Nam thì sẽ ảnh hưởng đến sản lượng thép nhập khẩu vào thị trường Hoa Kỳ. Khi thuế tăng sẽ dẫn đến giá của các mặt hàng tăng và làm giảm cầu của các nhà nhập khẩu Hoa Kỳ, chắc chắn động thái này sẽ tác động nhất định đến các nhà xuất khẩu thép từ Việt Nam.

“Để hạn chế các vụ áp thuế phòng vệ thương mại, doanh nghiệp trước khi xuất khẩu hàng hóa vào thị trường Hoa Kỳ cần nghiên cứu kỹ quy định về chống bán phá giá và các quy định về phòng vệ thương mại của Hoa Kỳ. Đồng thời phải làm việc với các đơn vị tư vấn của Hoa Kỳ để họ tham vấn ý kiến. Cùng với đó, không nên xuất khẩu ồ ạt vào thị trường Hoa Kỳ và bán với giá thành thấp, bởi ngay lập tức các nhà sản xuất Hoa Kỳ sẽ phản ứng và dùng các lobby chính sách để yêu cầu Chính phủ Hoa Kỳ phải bảo vệ ngành sản xuất trong nước.

Trước khi xuất khẩu hàng hóa, các doanh nghiệp Việt Nam cần thông qua hiệp hội ngành hàng để tìm hiểu kỹ, thay vì mỗi doanh nghiệp xuất khẩu một cách ồ ạt thì nên đề ra chiến lược xuất khẩu để các doanh nghiệp Hoa kỳ không thể vin vào cớ hàng hóa xuất khẩu tăng đột biến để áp dụng biện pháp chống bán phá giá hoặc các biện pháp phòng vệ thương mại khác”, Luật sư Nguyễn Thanh Hà khuyến cáo.